Zaburzenia osobowości są zaburzeniami psychicznymi, na które składają się zespoły cech i zachowań, znacząco utrudniających normalne funkcjonowanie jednostki w społeczeństwie. Obecnie wyróżnia się kilka rodzajów zaburzeń osobowości – w tym zaburzenia o charakterze paranoicznym, schizoidalnym, antyspołecznym czy prezentujące chwiejność emocjonalną. Czym konkretnie charakteryzują się zaburzenia osobowości i w jaki sposób się je leczy?
Zaburzenia osobowości – charakterystyka i rodzaje zaburzeń
Zaburzenia osobowości obejmują trwałe oraz zakorzenione wzorce zachowań, które u danego pacjenta są sztywne i nie prezentują oznak elastyczności. W praktyce oznacza to, że – niezależnie od rodzaju zaburzenia, na które cierpi konkretna osoba – jest jej niezwykle trudno wchodzić w różne role społeczne, co przysparza jej cierpienia i jest powodem obniżonej samooceny. Zaburzenia osobowości objawiają się zarówno w kontaktach z innymi osobami, jak i w zakresie postrzegania rzeczywistości, w myśleniu oraz w emocjach pacjenta. Odczuwanie i ekspresja są często przerysowane i przytłaczające dla jednostki. Co istotne – zaburzenia osobowości mają charakter stały, a nie przemijający (jak, przykładowo, epizod depresyjny).
Obecnie wyróżnia się kilka typów zaburzeń osobowości. Mowa tutaj o:
- osobowości paranoicznej;
- osobowości schizoidalnej;
- osobowości dyssocjalnej;
- osobowości chwiejnej emocjonalnie (typu borderline oraz typu impulsywnego);
- osobowości histrionicznej;
- osobowości lękliwej (inaczej – osobowość unikająca);
- osobowości zależnej.
Więcej informacji dotyczących cech każdego z typów wymienionych powyżej osobowości znajduje się tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/zdrowie-psychiczne/zaburzenia-osobowosci.
Zaburzenia osobowości – leczenie i terapia
Tak, jak zostało to już wspomniane, zaburzenia osobowości są utrwalonymi wzorcami zachowań, odczuwania i myślenia o charakterze stałym – dlatego całkowite ich wyleczenie nie jest możliwe. Niemniej, najważniejszą interwencją, jaką podejmuje się w zakresie poprawy jakości życia osób z zaburzeniami osobowości, jest psychoterapia dostosowana do konkretnego zaburzenia, stanu psychicznego pacjenta, a także do jego obecnych możliwości poznawczych. Dobór właściwego nurtu terapii oraz samego specjalisty jest niezwykle istotny, z uwagi na szereg błędów poznawczych i negatywnych wzorców zachowań prezentowanych przez osoby z zaburzeniami osobowości. Głównym celem psychoterapii jest to, by pacjent uświadomił sobie, które z jego myśli, zachowań i emocji są powodowane zaburzeniami, a następnie – by potrafił odpowiednio je modyfikować.
W zaburzeniach osobowości, co do zasady, nie stosuje się długotrwałego leczenia farmakologicznego – a z pewnością nie jest ono leczeniem pierwszego wyboru (tutaj najistotniejsza jest psychoterapia). Istnieją jednak okoliczności wymagające interwencji farmakologicznej oraz spotkania z lekarzem psychiatrą. Są to przykładowo sytuacje, w których pacjentowi towarzyszą zaburzenia lękowe, depresja czy nerwica, uniemożliwiające lub znacząco utrudniające podjęcie klasycznej psychoterapii. Leczenie farmakologiczne włącza się także u osób z myślami rezygnacyjnymi oraz samobójczymi oraz, ogólnie – będących w kryzysie zdrowia psychicznego.
Źródła:
- Dr med. S. Murawiec, lek. P. Brudkiewicz, Zaburzenia osobowości [w:] Medycyna Praktyczna, 09.08.2012
- W. Rybicka, Zaburzenia osobowości typu borderline – kiedy należy zgłosić się po pomoc? [w:] Medycyna Praktyczna, 16.04.2021
- Adshead, J. Sarkar, Istota zaburzeń osobowości [w:] Psychiatria po Dyplomie 9/2012
- Orłowska-Pawliszyn, J. Landowski, Współwystępowanie zaburzeń osobowości i ich wpływ na obraz kliniczny zaburzenia napadowego lęku [w:] Psychiatria 2008, tom 5, nr 1
- Nowak, Dymensjonalne podejście do zaburzeń osobowości – osobowość w DSM-5 [w:] Psychiatria 2015, tom 12, nr 2
- Orlof, K. M. Wilczyńska, N. Waszkiewicz, Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości (osobowość mnoga) – powszechniejsze niż wcześniej sądzono [w:] Psychiatria 2018, tom 14, nr 4
Dodaj komentarz