Zaczyna się od małej przyjemności, czegoś, co wniesie więcej radości do codziennego życia lub wypełni wolny czas. Potem staje się to nawykiem, ale człowiek nadal wierzy, że ma nad swoim zachowaniem całkowitą kontrolę. Kiedy zda sobie sprawę, że nie może już bez tego żyć, potrzebuje pomocy. Zobacz, jak działa mechanizm uzależnienia.
Jak zaczyna się uzależnienie?
Osoba uzależniona ma tendencję do korzystania z określonej substancji lub zachowania w poszukiwaniu dobrego samopoczucia, ulgi, relaksu lub do przezwyciężenia swoich fizycznych i psychologicznych ograniczeń. Uzależnienie zaczyna się od poszukiwania tego, co daje przyjemność. Charakteryzuje się stopniowym zagłębianiem się w świat nałogu. Z czasem pojawiają się objawy odstawienia, czyli sytuacje, w których brak konsumpcji lub wykonania określonych czynności powoduje szkody emocjonalne i/lub fizyczne.
Oznaki, które mogą wskazywać na uzależnienie, obejmują m.in.:
- trudności w kontrolowaniu impulsów;
- uczucie niepokoju lub bezsilności w sytuacji prób trzymania się z daleka od danego czynnika uzależniającego;
- trudności w przyznaniu się do problemu uzależnienia;
- doprowadzenie do tego, że uzależnienie staje się stałą częścią życia.
Jakie są psychologiczne mechanizmy uzależnień?
Powstawanie uzależnienia jest powiązane z czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i społecznymi. W aspektach biologicznych można wyróżnić doznania przyjemności stymulowane w układzie nerwowym i zaburzenia kontroli impulsów. W aspekcie psychologicznym mogą pojawić się niezliczone emocje. Zwykle czynnikiem wspólnym dla wszystkich przypadków jest niska samoocena, która sprawia, że dana osoba wątpi w swoje możliwości i szuka w nałogu emocjonalnego spełnienia.
Wpływ aspektów społecznych na uzależnienie to głównie wzory naśladowania przyjaciół, rodziny, a nawet reklam lub idoli jako sposób radzenia sobie z trudnościami, znajdowania przyjemności i odnoszenia sukcesów.
W psychologii uznaje się, że mechanizm uzależnienia może dotyczyć:
- nałogowego regulowania emocji, czyli dążenia do uzyskania pozytywnych uczuć;
- iluzji i zaprzeczenia, czyli zaburzenia racjonalnego myślenia i wierzenia w nieistnienie problemu z nałogiem;
- rozdwojonego i rozproszonego „ja”, czyli stawania się inną osobą pod wpływem uzależniającego bodźca oraz inną w stanie tzw. trzeźwości.
Od czego można się uzależnić?
Ryzyko uzależnienia wiąże się nie tylko ze spożywaniem substancji, o których udowodniono, że są szkodliwe dla zdrowia, takich jak alkohol i narkotyki. Można uzależnić się także od innych substancji legalnych i nielegalnych, np. papierosów lub leków przeciwbólowych, przeciwlękowych lub nasennych. Poza tym uzależnienie może dotyczyć pewnych zachowań m.in.:
- seksu;
- adrenaliny, czyli szukania ryzykownych zajęć lub sportów ekstremalnych;
- pracy (pracoholizm);
- technologii (od Internetu, gier cyfrowych i telefonów komórkowych);
- hazardu;
- jedzenia.
Jeśli czujesz, że coś jest poza Twoją kontrolą lub zauważasz, że ktoś Ci bliski traci władzę nad pewnymi zachowaniami, poszukaj sieci wsparcia. Profesjonalne leczenie uzależnień w ośrodku zamkniętym pozwala skupić się na dotarciu do źródła problemu i nauczyć się życia bez nałogu.
Dodaj komentarz